TÒA CỬU LONG TRONG CHUYÊN ĐỀ “RỒNG VỀ THĂNG LONG” TẠI BẢO TÀNG LỊCH SỬ - TP. HCM - Nguyễn Khắc Xuân Thi

Hiện vật được làm bằng đồng sơn son thếp vàng đặt trên bệ gỗ hình chữ nhật. Kích thước: tượng cao 59 cm, ngang: 40cm. Bệ tượng cao: 6cm, 32cm x 39cm, bốn  góc vát xéo cạnh 6cm. Hiện vật còn khá nguyên vẹn, chỉ bị mất một số chi tiết nhỏ và lớp nhũ vàng bị bong tróc nhiều.

Tòa cửu long được chế tạo khá công phu thành hình vòng cung 3 tầng và trụ đỡ thẳng đứng sau lưng theo dáng uốn lượn của 9 con rồng giữa những đám mây và 42 tượng nhỏ đặt xen kẽ và đối xứng trên các đầu rồng và thân rồng. Các tượng trên tòa cửu long là những tượng được bài trí trong các ngôi chùa Việt Nam. Về tượng Phật và Bồ Tát: tầng trên cùng giữa vòng cung đặt Tam Thế Phật với 3 tượng ngồi hàng ngang tượng trưng cho Phật về 3 thời quá khứ, hiện tại và vị lai; tầng thứ hai ở giữa vòng cung: tượng Quan Âm Chuẩn Đề, Đại Thế Chí; tượng Thích Ca, A Nan, Ca Diếp, Di Đà (?), Dược Sư (?); tầng thứ 3 của mặt chính diện: tượng Di Lặc (bên phải), Tuyết Sơn (bên trái); trục thẳng đứng: Phật Nhập Niết Bàn... Ngoài tượng Phật và Bồ tát có các tượng Nam Tào, Bắc Đẩu, Ngưu Đầu, Mã Diện, Hộ Pháp, Bát Bộ Kim Cương, Thập Điện Diêm Vương… cũng được gắn trên các vòng cung (ảnh 1)

Nhận xét:

- Tòa Cửu Long thường được bài trí trong chánh điện ở bàn thờ chính (thượng điện) của một ngôi chùa gồm một tượng chín rồng (Cửu long) bao phía ngoài và một tượng Thích ca sơ sinh đứng bên trong (ảnh 2). Tòa làm theo điển tích khi đức Thích Ca Mầu Ni mới giáng sinh, có chín con rồng xuống phun nước cho Ngài tắm. Vì vậy, tòa Cửu long thường gồm chín con rồng vây bọc chung quanh và ở trên những đám mây có chư Phật, chư thiên, nhã nhạc, cờ phướn và bát bộ Kim Cương, ở giữa có tượng Thích Ca Mầu Ni. Tượng cửu long này có lẽ không còn tượng Thích Ca sơ sinh.  

 - Tượng cửu long làm bằng đồng sơn son thếp vàng có niên đại thế kỷ 19, chế tạo khá công phu với 42 tượng được đúc trên đó diễn tả khá đầy đủ cảnh chư Phật; chư vị Bồ Tát cứu vớt chúng sinh, tượng Hộ pháp bảo vệ chư Phật; tượng Nam Tào, Bắc Đẩu là người coi giữ sổ sách của những người sinh và người tử, kể cả tượng Ngưu Đầu, Mã Diện là bọn quỷ sứ có hình thù kỳ dị xấu xí dưới địa ngục, âm phủ… 

- Nghiên cứu tòa cửu long góp phần tìm hiểu thêm hệ thống bài trí tượng Việt Nam ở trong các ngôi chùa và kỹ thuật đúc tượng đồng sơn son thếp vàng của Việt Nam vào thế kỷ 19. Đây là một tòa cửu long độc đáo, có lẽ thuộc dòng Đại thừa miền Bắc.  

TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Trần Lâm Biền (1996), Chùa Việt, NXB Văn Hóa Thông tin.

- Nguyễn Thế Long – Phạm Mai Hùng (1997), Chùa Hà Nội, NXB Văn Hóa Thông tin

          - Hà Văn Tấn (1993), Chùa Việt Nam, NXB Khoa học Xã hội.

http://khanhhoathuynga.wordpress.com/2010/05/02/h%E1%BB%87-th%E1%BB%91ng-t%C6%B0%E1%BB%A3ng-%E1%BB%9F-chua/

- http://www.vn.net/article.php/20060201075918697