CÔNG TÁC BẢO QUẢN-PHỤC CHẾ HIỆN VẬT ĐÁ TẠI BẢO TÀNG LỊCH SỬ -TP.HCM - NGUYỄN VĂN QUỐC

Hơn ai hết, Ban Giám đốc và cán bộ  nhân viên  Bảo tàng Lịch sử VN-TP.HCM , luôn làm việc hết sức mình để tìm ra giải pháp tối ưu nhất nhằm tạo điều kiện thuận lợi và phù hợp cho công tác bảo quản hiện vật như hiện nay .
Cùng với  sự tồn tại của thời gian, có nhiều hiện vật  đã trãi qua hàng trăm tuổi cùng với sự tác động của môi trường xung quanh vì vậy việc xuống cấp là lẽ tất nhiên, do vậy chúng ta cần tiến hành bảo quản với điều kiện có thể.
Để bảo đảm tốt cho công tác bảo quản cần tiến hành các bước sau:
1.    CẦN XÁC ĐỊNH TÌNH TRẠNG HIỆN VẬT.
Trước khi tiến hành bảo quản một hiện vật nào đó thì chúng ta cần chú ý xem  xét tình trạng hiện vật ấy hư hỏng ra sao, mức độ như thế nào và bảo quản bằng cách nào. Điều quang trọng nữa là cần phải chụp ảnh trước và sau khi bảo quản.
2.    THÁO GỠ VÀ DI CHUYỂN HIỆN VẬT.
Có những hiện vật đã từ lâu được gắn trưng bày ở trên tường cao hay xây bục bệ bằng xi măng, vì vậy phải dùng phương tiện và kỹ thuật phù hợp mới có thể tháo gỡ và bảo đảm an toàn cho hiện vật . Bên cạnh đó có những hiện vật đá có kích thước và trọng lượng lớn và rất nặng cũng phải cần có phương tiện  kỹ thuật phù hợp như khung có kích thước lớn cao, palăng (ròng rọc) xe nâng …  để tránh những trường hợp không may xảy ra.
3.    PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN:
Về phương pháp bảo quản cũng cần tiến hành các bước sau:
3.1    . LAU TẨY CÁC VẾT BẨN.
           Những hiện vật trước đây trong quá trình xây dựng bục bệ hay trong lúc xây dựng chỉnh lý phòng trưng bày, làm vây các vết bẩn như : vôi, xi măng, sơn …lên hiện vật hoặc có những con côn trùng bám vào lâu ngày cũng có thể tạo nên các vết bẩn làm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và tuổi thọ của hiện vật. Để tẩy các vết bẩn này phải dùng đến dụng cụ phù hợp như : bàn chải, bông gòn , giấy thấm, dao nhỏ (loại dao mổ) và có khi dùng đến hóa chất như: paint remover , acetone …. đây chỉ là bước đầu làm vệ sinh bên ngoài và đơn giản nhưng công việc tiếp theo sẽ là khó khăn và phức tạp hơn.
3.2 KỸ THUẬT BẢO QUẢN:
       Để bảo quản và phục chế những hiện vật khó khăn hơn đòi hỏi người làm công tác bảo quản phải có kỹ thuật chuyên môn cùng với phương tiện kỹ thuật phù hợp mới bảo đảm tính an toàn và thẩm mỹ của hiện vật. Bởi vì, có những hiện vật không còn nguyên vẹn bị gãy đôi, sứt , mất các chi tiết trên thân . Do nhu cầu trưng bày để phục vụ khách tham quan mà những người làm công tác  bảo quản trước đây cố gắng ghép lại bằng những phương tiện kỹ thuật chưa phù hợp như dùng thanh sắt để làm cốt bên trong để kết nối hai phần bị gãy sứt lại với nhau, những thanh sắt này lâu ngày do không chịu đựng  được nhiệt độ và môi trường xunh quanh nên bị ôxy hóa làm ảnh hưởng không ít đến hiện vật. Bên cạnh đó việc dùng keo hoặc xi măng gắn kết các phần này lại với nhau nhưng không bảo đảm tính mỹ thuật đã làm tràn ra ngoài tạo cảm giác không hay lắm. Giờ đây chúng cần được tách, tháo  ra và thay thế bằng một kim loại khác không rỉ như : sợi thủy tinh hay thanh Inox…
Để làm được công đoạn này phải mất rất nhiều thời gian vì phải dùng đế máy khoan  và đục để lấy thanh sắt ra, sau đó đục hết  các vết keo cũ, xi măng ra sau đó dùng aceton làm vệ sinh sạch sẽ , kế tiếp dùng thước Lirvô (hay Nivo) đo sao cho chính xác đúng theo yêu cầu quy định, rồi dùng: cát, vôi, bột đá và hóa chất  Expoxy-Akepox, với cách làm này đem lại kết quả tốt hơn cho công tác bảo quản – phục chế hiện vật.
3.3     ĐẶC ĐIỂM CÔNG TÁC BẢO QUẢN.
          Như chúng ta đã biết, công tác bảo quản là công việc làm thường xuyên và lâu dài, nhằm kéo dài tuổi thọ cho hiện vật và đem lại tính thẩm mỹ của những tác phẩm nghệ thuật cổ.
         Phương pháp bảo quản –phục chế lần này sẽ bảo đảm cho hiện vật được tồn tại lâu dài và dễ nhìn hơn mà không bị nứt như những lần phục chế trước đây để lại. Cùng với  những phần gia cố mới, với chất liệu phù hợp và nhẹ nhàng hơn. Bên cạnh đó việc phối màu, chúng tôi có thể phối màu giống như màu của chất liệu hiện vật gốc nhưng vẫn để lộ ra phần phục chế mới hoặc những đặc điểm khác , mục đích là để giúp người  xem  phân biệt được những phần tu sửa phục chế cho hiện vật, có cái nhìn mới về chúng, đồng thời biết được giá trị của sự bảo tồn những di sản văn hóa mà chúng ta đang thực hiện.
        Từ khi xưởng phục chế được thành lập đến nay vừa tròn một năm, cùng với sự học hỏi lao động miệt mài và lòng  đam mê nghề nghiệp mà tổ phục chế đã bảo quản – hục chế hơn 90 hiện vật lớn nhỏ khác nhau. Bên cạnh đó, được sự hướng dẫn nhiệt tình của chuyên gia người Pháp là Bertrand Port chịu trách nhiệm về kỹ thuật và chuyên gia Campuchi là Sok Soda hướng dẫn trực tiếp công việc bảo quản – phục chế đã giúp anh em tổ phục chế làm được điều mà mình mong muốn.
       Tổ phục chế có làm được như ngày hôm nay là nhờ sự chỉ đạo kịp thời và đúng đắn của Chi ủy và Ban Giám đốc Bảo tàng Lịch sử VN-TP.HCM cùng với sự giúp đỡ và ủng hộ của tất cảcán bộ công chức trong đơn vị. Chúng tôi sẽ cố gắng học hỏi và nghiên cứu nhiều hơn nữa để góp phần gìn giữ và bảo tồn những giá trị di sản văn hóa được lâu dài và tốt hơn .
TP-HCM,NGÀY 27 THÁNG 10 NĂM 2007