CẶP LU GỐM TẠI BẢO TÀNG LỊCH SỬ - TP. HỒ CHÍ MINH - Nguyễn Khắc Xuân Thi, Phạm Ngọc Uyên

Cặp lu được làm bằng đất nung màu xám đen, vành miệng tròn bẻ ra ngoài; cổ thấp, vai xuôi, thân phình to hình cầu; đáy tròn. Kích thước: Cao 63cm, đường kính miệng: 28cm, đường kính thân: 75cm. Tình trạng còn khá nguyên vẹn (ảnh 1).

Đề tài trang trí: vành miệng có hai hoa văn nổi có hình dạng giống hai con mắt đặt cạnh nhau được cấu tạo bởi 3 vòng hoa văn: ngoài cùng là hoa văn chấm nổi hình chữ nhật, giữa là hình dạng nửa vầng trăng, trong cùng là tròng mắt có lỗ tròn ở giữa (ảnh 2).

Quanh cổ và thân có 6 đường gờ nổi song song, bên dưới là những băng hoa văn xéo in chìm hai hình vuông có hai đường chéo, xen kẽ hai hình vuông là hai đường song song vuông góc (ảnh 3). Thân có vài đốm tròn màu đen nhiều kích thước lớn nhỏ khác nhau và hoa văn in chìm như những dấu hiệu có hình tròn, chữ S ngược…? (ảnh 4).

Một vài nhận xét:

- Theo nghiên cứu, giám định bước đầu khi nhận hiện vật từ Hải quan đây là cặp lu gốm của Malaysia có niên đại thế kỷ 18.

- Về kiểu dáng lu giống với chum gốm Sa Huỳnh hình cầu thường phân bố ở vùng ven bờ biển. Đây là loại hình phổ biến của các quốc gia Đông Nam Á: Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Philippine… Qua đó cho thấy mối quan hệ giữa những tộc người thuộc ngữ hệ Malayo Polinesien (Mã Lai đa đảo) cư trú trên vùng đảo Đông Nam Á.

- Về hoa văn trang trí trên lu gốm khá đặc biệt mang đậm dấu ấn văn hóa biển với hình hai con mắt trên vành miệng có lẽ là mắt thần - một biểu tượng của cư dân sống ở vùng biển? Có thể họ thờ thần biển cầu mong gặp được sự che chở, bảo vệ cuộc sống trên biển.

Đây là một trong những hiện vật lạ mà Bảo tàng Lịch sử - TP. Hồ Chí Minh hiện đang lưu giữ. Việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa có nguồn gốc từ các quốc gia Đông Nam Á rất phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Bảo tàng Lịch sử - TP.HCM và sau này có thể sẽ là Bảo tàng Nghệ thuật Đông Nam Á.