Bài phát biểu khai mạc trưng bày chuyên đề "Rồng về Thăng Long"

  Đặc biệt, khi huyền thoại về nguồn gốc của các dân tộc ra đời, chính nó là chất men sản sinh lòng tự hào dân tộc, làm nền cho các thành tựu vĩ đại của nhân loại cũng như là một nguồn lực không bao giờ cạn giúp các dân tộc phấn đấu vươn lên.

Đối với người Việt Nam, khởi từ huyền thoại Cha Rồng Lạc Long Quân và Mẹ Tiên Âu Cơ sinh trăm trứng nở trăm con rồi lên núi xuống biển dựng nên giang sơn nước Việt, lòng tự hào về dòng dõi Rồng Tiên thật sự là một sức mạnh hun đúc nên truyền thống quật cường bất khuất giúp dân Việt vượt qua những khó khăn gian khổ để làm nên những kỳ tích trong lịch sử mà điển hình là:

1- Ngay sau khi huyền thoại Rồng Tiên ra đời, người Việt xây nên nền văn minh Đông Sơn - đỉnh cao của thời đại Kim khí - từ thiên niên kỷ thứ 1 TCN.

2- Giành lại độc lập dân tộc vào năm 938 - cuối thiên niên kỷ thứ 1 SCN - sau hơn 1000 năm bị chiếm đóng.

3- Từ năm 1010 với huyền thoại mới: Thăng Long- Rồng Bay Lên khi chuyển về thủ đô mới, dân Việt đã xây nên kỷ nguyên văn minh Đại Việt trong thiên niên kỷ thứ 2 SCN.

4- Giành lại độc lập vào năm 1945 (cách năm 938 suýt soát 1000 năm) sau gần 100 năm bị lệ thuộc.

5- Từ đầu thiên niên kỷ thứ 3 SCN, với sức sống bất tận của những huyền thoại Rồng thiêng trong quá khứ oanh liệt, người dân Việt bắt đầu xây dựng kỷ nguyên văn minh Xã hội chủ nghĩa phát triển hội nhập. 

        Có thể nói, trong ngần ấy thời gian, Rồng đã trở thành hình tượng vô cùng quen thuộc thân thương được người dân Việt nâng niu quí trọng, hình ảnh Rồng xuất hiện khắp nơi, từ trong các câu chuyện kể cho đến những tác phẩm mỹ thuật, từ trong nhà dân, nơi đền đài, đình miếu, chùa chiền thờ tự, nơi sân vườn, đường xá, công quán cho đến cung vàng điện ngọc của vua chúa…và cũng trong bấy nhiêu thời gian hình tượng Rồng của người dân Việt có nhiều thay đổi để phù hợp với thời đại, đã có nhiều kiểu rồng của các triều đại, như rồng thời Lý, thời Trần, thời Lê sơ, thời Mạc, thời Lê trung hưng, thời Tây Sơn, thời Nguyễn…và nhiều cách thể hiện rồng của các miền đất nước, các dân tộc trên các loại chất liệu như rồng trên gốm Móng Cái, Thổ Hà, Thăng Long, Chu Đậu, Phù Lãng, Hương Canh, Bát Tràng ở miền Bắc, rồng gốm Châu Ổ, Phước Tích, Quảng Đức ở miền Trung, rồng gốm Cây Mai, Bình Dương, Đồng Nai ở miền Nam, rồng trên đồ gỗ của dân tộc Dao, trên đồ đồng của các lò Đại Bái (Bắc Ninh), phường Đúc (Huế), thậm chí trên các đồ vật người Việt Nam đặt nước ngoài thực hiện…các kiểu rồng này khác nhau các chi tiết cơ thể như đầu, mắt, mũi, râu, vây, vẩy, chân móng, thân, đuôi…với nhiều tư thế: thăng long (rồng bay lên), phi long (rồng bay), giáng long (rồng xuống thế), viên long (rồng trong vòng tròn), đoàn long (rồng trong vòng tròn với mặt nhìn thẳng), qúa long (rồng uốn khúc từ trong ra ngoài hoặc ngược lại), hòan long (rồng cuộn thành vòng tròn), bàn long (rồng cuộn), truy long (rồng đuổi theo nhau), hồi long (rồng ngoảnh đầu), ngọa long (rồng nằm), tọa long (rồng ngồi)... Trong tác phẩm mỹ thuật, Rồng có khi thể hiện là một con duy nhất (độc long), cũng có khi hai (lưỡng long, song long), ba, bốn, năm (ngũ long) hoặc chín con (cửu long) thậm chí 11 con.., trong đó đề tài 1 rồng (độc long) đến 2 rồng (lưỡng long) có tỷ lệ cao nhất. Rồng còn được thể hiện kết hợp với nhiều đề tài khác như mây, núi, sóng nước, nước, trái châu, mặt trời, mặt trăng, tam đa, rùa, lân, phụng, hổ, cá… hình thành nên những đề tài như: Độc Long Khánh Thọ ( Một con rồng mừng Thọ), Long Hàm Thọ ( Rồng ngậm chữ Thọ), Lưỡng Long Tranh Châu ( Hai con rồng tranh trái châu), Ngư Long Hí Thủy ( Cá và Rồng giỡn nước), Long Hổ hội ( Rồng cọp gặp nhau), Long Vân ( Rồng mây), Long Ẩn Vân (Rồng nấp trong mây), Long Phụng Triều Dương (Rồng Phượng chầu mặt trời), Long Vân Sơn Thủy (Rồng mây non nước)…hoặc các con thú, cây cỏ như: cá chép, mây trời, dây lá, cành tre, cành mai…được biến thành rồng, chẳng hạn: Ngư hóa Long (Cá biến thành rồng), Trúc hóa Long (Tre biến thành rồng), Vân hóa Long (mây hóa rồng)… cũng có trường hợp rồng xuất hiện trong các đề tài của đạo Lão, đạo Phật...đặc biệt chỉ trong một hiện vật cũng có nhiều đề tài rồng được thể hiện mà quí vị sẽ được thể nghiệm điều đó trong rất nhiều hiện vật thuộc chuyên đề này. Nói chung các đề tài về rồng hết sức phong phú và đa dạng, tạo nên một thế giới Rồng kỳ vĩ, hòanh tráng.

 Điều đáng chú ý là mặc dù hình tượng Rồng trong giai đoạn văn minh Đại Việt đã bị tầng lớp trên độc quyền sử dụng nhưng Rồng vẫn không vì thế mà mất đi ý nghĩa nguyên thủy trong lòng dân Việt: Rồng vẫn được công nhận là tổ tiên của người Việt, vẫn là biểu tượng cao quí của cả dân tộc, mà huyền thoại Thăng Long – Rồng Bay Lên tức đất nước bay lên do Lý Thái Tổ sáng tạo khi dời đô từ Hoa Lư về La Thành vào năm 1010 – là một hình ảnh tuyệt đẹp và lãng mạn tượng trưng cho khát vọng xây dựng đất nước mạnh giàu của toàn dân tộc.

 Trong không khí thành kính chuẩn bị lễ Quốc Giỗ Quốc Tổ Hùng Vương (10/3 Canh Dần nhằm 23/4/2010) và trong hào khí đón chào kỷ niệm 35 năm ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2010), hướng về thủ đô thương nhớ tròn 1000 năm tuổi (1010-2010), BTLS phối hợp với 9 Bảo tàng và 32 nhà sưu tập cổ vật trong cả nước trưng bày chuyên đề “Rồng về Thăng Long” gồm 295 hiện vật các chất liệu có hình tượng Rồng do con cháu Rồng Tiên chế tác từ khắp mọi miền đất nước trong 1000 năm qua. Tất cả tập họp tại thành phố nắng ấm phương Nam như một biểu dương lực lượng chuẩn bị cho cuộc trở về cội nguồn sau hàng ngàn năm chia tay lập quốc, đồng thời chào đón vận hội mới đầu thiên niên kỷ thứ 3 với việc nhắc lại huyền thoại Thăng Long - Rồng bay lên đầy tự hào của Lý Thái Tổ năm xưa để khẳng định ý chí: “Rồng Việt rồi sẽ bay cao” của tòan dân Việt. Với ý nghĩa long trọng đó, thay mặt ban tổ chức, chúng tôi tuyên bố khai mạc cuộc trưng bày “Rồng về Thăng Long”.

Chúc quí vị quan khách, quí phụ huynh, các em học sinh và quí khách một buổi tham quan ngập tràn thú vị. Trân trọng cảm ơn.