Quá trình hình thành :

Bảo tàng lịch sử Việt Nam – thành phố Hồ Chí Minh được thành lập tháng 8 năm 1979. Tiền thân của bảo tàng này là “ Bảo tàng Blanchard de la Brosse” (từ 1929-1956) và “ Viện bảo tàng quốc gia Việt Nam tại Sài Gòn” (từ 1956-1975) với nội dung trưng bày chủ yếu về mỹ thuật cổ của một số nước châu Á.

 Sau ngày Miền Nam giải phóng, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - TP.HCM được thành lập theo quyết định 235/QĐ-UB 28.08.1979 của ủy Ban Nhân Dân TP.HCM. Hơn một phần tư thế kỷ hoạt động, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - TP.HCM đã sưu tầm được hơn 25.000 hiện vật. Xây dựng 10 kho bảo quản hiện vật, với diện tích 996 m2

Hiện nay bảo tàng đươc mở rộng thêm  và thay đổi cơ bản về nội dung hoạt động thành một bảo tàng vừa mang tính lịch sử của dân tộc vừa thể hiện các đặc trưng văn hoá của các dân tộc phía Nam và văn hóa một số nước trong khu vực để phục vụ các đối tượng công chúng và phục vụ công tác nghiên cứu khoa học.

 Chức năng

 + Bảo tàng lịch sử Việt Nam – thành phố Hồ Chí Minh có chức năng nghiên cứu và giáo dục khoa học, thông qua hoạt động nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày và giới thiệu các tư liệu, hiện vật có liên quan đến lịch sử Việt Nam và giao lưu văn hoá với các nước trong khu vực nhằm giáo dục truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước, phát huy gía trị các di sản– văn hoa vật thể cũng như di sản văn hóa phi vật thể của cả nước, các tỉnh phía Nam và thành phố Hồ Chí Minh.

 Nhiệm vụ:

 + Nghiên cứu và xây dựng các kế hoạch, dự án, đề án công tác ngắn hạn, dài hạn về các mặt hoạt động phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Bảo tàng; tổ chức thực hiện các kế hoạch, dự án, đề án công tác khi được giám đốc Sở Văn hoá Thông tin phê duyệt.

+ Chủ động đề xuất với giám đốc Sở về kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ khoa học, cán bộ quản lý về chuyên ngành bảo tàng học và các ngành khoa học hữu quan nhằm đáp ứng yêu cầu hoạt động, phát triển của Bảo tàng và thực hiện khi được chấp thuận.

+ Tạo điều kiện và phục vụ tốt các đối tượng công chúng trong và ngoài nước đến tham quan Bảo tàng. tổ chức bảo vệ, bảo đảm an ninh, an toàn cho bảo tàng và cho khách tham quan.

+ Quản lý và sử dụng cán bộ, công chức, viên chức, tài sản, tài chánh của Bảo tàng theo đúng pháp luật và chính sách hiện hành của nhà nước.

+ Tìm những biện pháp hợp lý để tăng quỹ phúc lợi tập thể, góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, công chức, viên chức trong Bảo tàng.